Landgoed Warnsborn werd ook al in de bronstijd bewoond. Daarvan getuigen de vele grafheuvels die langs de route te vinden zijn. Op de Westerheide laat men de natuur zijn gang gaan. Als je erdoor wandelt tref je een oerbos in ontwikkeling aan. De Westerheide is een gemengd bosgebied dat vroeger een productie bos was, maar nu al redelijk een natuurlijke staat bereikt heeft. Tijdens de wandeling waan je je dus in een oerbos. Al wandelend kun je genieten van verschillende gezichten op de Westerheide, zoals het gezicht op de schaapskooi. De Westerheide wordt doorsneden door een imposante laan met Amerikaanse Eiken die in de Herfst prachtig kleurt. Sinds de aanleg van de Harderwijkerweg is er weinig verandert aan de weg. De weg volgt de bulten in het landschap, is niet geëgaliseerd en is autoluw gemaakt. Een wandeling over de Harderwijkerweg heeft hierdoor een nostalgische sfeer.
Neem het pad dat achter de slagboom het bos ingaat.
Loop door tot er een pad van rechts komt en je op een splitsing staat.
Westerheide knooppunt
Bij het maken van routetrajecten, zodat je meerdere mogelijkheden hebt om rondwandelingen te maken, heb je ook knooppunten nodig, zo ook deze. Er is hier dus weinig te vertellen.
Route:
Volg de laan door het bos in noordwestelijke richting.
Loop langs de houtstapels (links).
Loop door de laan met Amerikaanse Eiken tot je rechts van het pad Amerikaanse Eiken met nestkastjes erop ziet.
Nestkastjes in het bos
Op verschillende plekken op de Westerheide vind je van dit soort nestkastjes. Mezen broeden in holtes van oude bomen. In de Nederlandse bossen zijn niet zoveel holtes daarom worden de mezen een handje geholpen.
In de herfst kun je hier na de eerste nachtvorst genieten van de prachtige kleuren van de Eikenlaan.
Route:
Loop veder naar het hek.
Afrastering voor begrazing
De schapen van de Westerheide mogen niet onbeperkt vrij rondlopen. Dit in tegenstelling tot de indruk als je ze ziet lopen. Het hele terrein dat gezien de naam ooit open heideveld geweest is, is voorzien van een afrastering. Zo houden de schapen dit gebied, dat vroeger ook een open karakter had, open.
Route:
Sla achter het hek links af en loop een klein stukje door over het kleine bospaadje tot je links een bankje in de bosrand ziet staan.
Bankje op de Westerheide
Als je toe bent aan rust en even de benen wil strekken, kun je plaats nemen op dit bankje aan de rand van een open veld van de Westerheide. Met een beetje geluk kun je genieten van het prachtige uitzicht en van de grazende schapen met hun lammetjes.
Route:
Vervolg je route over het paadje door de bosrand tot je aan je rechterhand de jonge aanplant goed kunt zien.
Jonge aanplant
Hier op de Westerheide zijn jonge bomen aangeplant. In het gebied lopen ook schapen rond. Schapen lusten net als wild, de bast en twijgen van fris groen. De pas geplante boompjes zijn daarom met een manchet beschermd tegen aanvreten door de schapen.
Route:
Loop door tot je een breed bospad kruist.
De Westerheide
Lange tijd was de Westerheide gesloten voor het publiek. Bij openstelling zijn maar een paar paden gebruikt, zodat de rust voor het wild op het terrein gehandhaafd blijft. Veel van de oorspronkelijke brede paden zijn dichtgegroeid en lopen nergens meer naar toe. Je loopt voornamelijk op speciaal aangelegde smalle wandelpaadjes, die een bijzonder blik op het terrein geven.
Doordat het gebied nog maar kort beheerd wordt door het Geldersch Landschap heeft het een eigen karakter.
Route:
Neem het paadje door het berkenbos in Westelijke richting. (Dit is met de schaapskooi links).
Loop een eindje door tot je op een open gekapte strook uitkomt en links van het pad de schaapskooi kunt zien liggen.
Schaapskooi Westerheide
Schaapskooi op de Westerheide lijkt hersteld te zijn naar een oud Veluws model??
Weet je waarom een schaapskooi altijd min of meer deze vorm heeft? Van deze kant is duidelijk te zien dat de schaapskooi naar de deuren toe nauwer wordt totdat deze even breed is als de deuren. Een schaapskooi heeft dus geen hoeken zoals een stal. Die typische bouwvorm heeft een praktische reden: zo worden er geen schapen in de hoeken verdrukt als de hele kudde haast heeft om naar buiten te gaan en zich richting de deuropening verdringt.
Route:
Loop een klein eindje verder over het paadje het Berkenbos in.
Slingerpaadje door Berkenbos
Veel van de grote bospaden die ooit door de Westerheide liepen zijn nu afgesloten. Het terrein, dat langzamerhand van een productiebos verandert in een gemengd bos is wel toegankelijk via een aantal kleine wandelpaadjes; zo kun je optimaal genieten van deze transformatie. Hier in dit berkenbos op de Westerheide heeft het paadje de vorm van een romantisch slingerpaadje; een bijzonder stukje natuur dat je niet veel in Nederland tegenkomt.
Route:
Loop door het klaphekje en sla daarna rechts af.
Loop verder langs het hek totdat je de open vlakte achter het hek goed kunt overzien.
Uitzicht over de Westerheide
De naam Westerheide doet vermoeden dat hier ooit heide was. Op dit moment is er echter geen heide plant meer te bekennen. Het terrein wordt wel open gehouden door begrazing met schapen. Ook is recent een strook grasland geplagd. Wellicht keert op deze manier de heide waaraan de Westerheide zijn naam dankt ooit terug.
Route:
Loop verder tot je op een kruising van paden uitkomt en er rechts van het pad een breed houten hekwerk staat.
Westerheide met hek
Maar een deel van het gebied van de Westerheide wordt begraasd door schapen. Als de schapen door het hele bos mochten lopen dan aten ze overal de frisse blaadjes van de jonge kiemplanten op en zou het hele terrein open blijven. Vandaar dat dit hekwerk is neergezet om het leefgebied van de schapen te beperken.
Ook te zien is een prachtige laan van Amerikaanse eiken; in het voorjaar fris groen, in het najaar na de eerste nachtvorst in prachtige herfstkleuren.
Route:
Neem het pad in Noordelijker richting. (Dit is met het hek rechts van het pad.)
Loop een klein eindje door tot het pad een bocht naar rechts maakt.
Schapenhaar aan de bomen
De in het bos levende schapen verliezen plukjes van hun vacht, de wol. Als je goed kijkt zie je her en der alleen aan de lage takken in het bos plukjes wol hangen.
Zo hebben wilde schapen, de voorgangers van onze tamme schapen, dus hun aanwezigheid dus verraden aan de eerste mensen. Schapen waren nuttige dieren, behalve als bron van vlees, leverden ze jaarlijks wol, waarvan je wollendraden kon spinnen, die je vervolgens tot stoffen weefde. Schapen werden daarom al heel vroeg tot huisdier gemaakt, gedomesticeerd.
Weet jij waarom de wol alleen aan de laagste takken hangt?
Route:
Loop verder langs de rand van de Westerheide tot je vlak voor het begin van het bos rechts van het pad een kikkerpoel ziet liggen.
Vijvertje Westerheide
In de bosrand ligt dit vijvertje van de Westerheide. Waarschijnlijk is het ooit bedoeld als poel voor de schapen om van te drinken. Tegenwoordig heeft het vijvertje een functie in het vergroten van de soortenrijkdom in dit gebied. Kikkers hebben (warm) water nodig om hun eieren in het voorjaar in te leggen. In het relatief warme stilstaande water groeien de kikkervisjes snel op. Zo krijg je kikkers in het bos en op de Westerheide. Deze kikkers zijn op hun beurt weer voedsel voor reigers, ooievaars, vossen en andere rovers.
Route:
Loop nog een klein stukje door tot je op een splitsing met een pad van rechts staat.
Jong bos
Dat de Westerheide veel relatief jong bos heeft, kun je op dit knooppunt zien. De bomen zijn nog niet zo oud. Het bos is hier dus nog in ontwikkeling, net als de ondergroei op de rest van dit terrein; De ontwikkeling van een natuurlijk bos is een proces dat een aantal decaden nodig heeft.
Zou je dit stuk bos aan de natuur overlaten, dan kan hier een natuurlijk oerbos op deze zandige gronden ontstaan.
Route:
Neem het pad in Oostelijke richting. (Dit is het pad dat de poot van de T van de T-splitsing volgt).
Loop door tot je aan je rechter hand een naaldbomen bos ziet.
Productiebos
Productiebos van sparren. Het hele bosperceel bestaat uit slechts één soort bomen bij de aanleg in rijtjes gepoot. De bomen staan zo dicht op elkaar, zodat ze zo hard mogelijk omhoog groeien naar het licht toe. Dit in contrast met de rest van de bossen van de Westerheide waar het bos er meer uitziet als een gemengd bos met een rijke ondergroei van kruiden en heesters. Allerlei soorten loofbomen, maar ook naaldbomen groeien hier op natuurlijke wijze door elkaar.
Route:
Loop door tot het pad in een lariksbos uitkomt.
Lariksbos
Lariksen zijn naaldbomen die hun naalden tijdens de winter verliezen. In de herfst kleuren de bomen prachtig geel. In het vroege voorjaar komen de naalden met fris groene bosjes tegelijk uit de knopjes. De lariks heeft ook kleine kegeltjes. Deze blijven meerdere jaren aan de takken zitten.
Route:
Loop verder tot iets voordat het pad een afgesloten pad kruist.
Berken opslag
Als er een open plek in het bos valt, zoals hier op de Westerheide gebeurd is, groeit deze vaak snel weer dicht met nieuwe bomen. Als eerste zijn de Berken erbij. Ze hebben lichte zaadjes die gemakkelijk door de wind verspreid worden.
Deze zaden kiemen in het licht. Daarom ontstaat er zo snel een bosje met berkenopslag.
Route:
Loop door tot je op een splitsing bij twee krentenboompjes komt.
Twee krenteboompjes
Ook struiken kunnen oud worden. Deze twee krenteboompjes zijn wel meer dan 30 jaar oud. In het voorjaar bloeien ze met witte bloemtrossen, die prachtig afsteken tegen het jonge lichtbruine blad.
In de herfst kleurt het blad diep rood, vooral als er een korte periode van nachtvorst is.
Route:
Loop vanaf de twee Krentenboompjes een klein eindje in Oostelijke richting totdat het pad uitkomt op een asfaltweg.
Westerheide Harderwijkerweg
De ingang tot het bosgebied Westerheide aan de Harderwijkerweg. De Westerheide is een woest bosgebied, met veel ondergroei. Het begint al een beetje op een oerbos te lijken. Een wandeling waard dus.
Route:
Neem de asfaltweg (Harderwijkerweg) in Noordelijke richting. (Dit is met het paadje uit het bos aan je linker hand.)
Loop door tot er rechts vanaf de heide een paadje komt.
Harderwijker weg
De Harderwijkerweg kent een lange geschiedenis. Al op een kaart van Christiaen sGrooten om ongeveer 1580 wordt de weg al genoemd; een weg die van Arnhem over Warnsborn via Oud Reemst naar Otterlo loopt. Deze oude Hanzeweg liep vroeger dus over de schaapsdrift (de smalle strook heide achter het hek) om daarna het traject over de huidige Harderwijkerweg te volgen richting de Koningsweg.
Route:
Loop door het klaphekje de strook heide op.
Loop door tot je links van het pad een picknicktafel ziet staan.
Picknicktafel
Midden op deze strook heide in de bossen rondom Huize Groot Warnsborn is deze picknicktafel te vinden. Je kunt er bijkomen van een lange wandeling met zelf meegebrachte boterhammen en koffie. Ondertussen kun je om je heen kijken en genieten van het uitzicht.
Route:
Loop door tot je links een klein vijvertje ziet.
Vennetje in de Heide
Het heideveld van Landgoed Warnsborn is voorzien van een vennetje. In een laag gelegen stuk van de heide blijft regenwater staan. Vroeger diende dit om de schapen die op de heide graasden van water te voorzien.
Zie je wel dat deze natte plek en verzamelplek van regenwater op het laagste punt van de heide ligt?
Route:
Loop een eindje verder over de strook heide.
Berken opslag
Berken opslag in het heideveld van Landgoed Warnsborn. Niet alleen zijn schapen nodig om het gras kort te houden, ook zijn ze nodig om eens in de zoveel tijd de jonge berkjes en dennetjes te verwijderen. Gebeurt dit niet dan zou de heide in enkele jaren dichtgroeien. Tussen de regelmatige opschoning door van vrijwilligers door, die handmatig de jonge opslag verwijderen, houden schapen, die wel een sappig jong berkenblaadje lusten, de jonge berkjes kort.
Route:
Loop verder tot je op een kruispunt van brede paden op de Heide uitkomt.
Knooppunt op de heide
Knooppunt op de heide een langgerekte strook heide. Wist je wel dat er twee verschillende soorten heide in Nederland zijn: Dopheide en gewone struikheide. Dopheide staat op vochtige plekken en heeft ballonvormige bloempjes en bloeit in juni en juli. Struikheide bloeit eind augustus met een heleboel kleine knopjes langs de heide tak. Beide soorten heide komen op deze stook heide voor.
Route:
Neem vanaf de kruising op de heide het pad in zuidwestelijke richting. (Dit is het naaldbos in).
Loop door tot je aan je linkerhand een open plek in het bos ziet met een grafheuvel.
Grafheuvel in het bos
Als je goed kijkt kun je in het bos een grafheuvel zien liggen. Er groeien geen bomen op. Dit is expres zo gedaan. Een grafheuvel is in de prehistorie meestal opgebouwd uit verschillende lagen heideplaggen, die over elkaar heen zijn aangebracht. Dit geeft een laagjespatroon in de bodem. De grafheuvel wordt vrijgehouden van bomen en andere opslag, omdat de wortels van bomen de laagjes structuur van de bodem en eventuele bodemschatten erin zouden kunnen vernielen.
Route:
Loop een klein stukje verder het bos in.
Lariksbos met ondergroei
Lariksbos met ondergroei van bosbessen. De lariks is een naaldboom die in de herfst prachtig geel kleurt en zijn naalden verliest om in het vroege voorjaar weer lichtgroen uit te lopen. Doordat de bomen in dit bos ver uit elkaar staan is er ondergroei van bosbessen mogelijk. In het voorjaar bloeien ze met kleine witte belletjes (kijk maar eens voorzichtig). In juli en augustus zitten er eetbare blauwe bosbessen aan deze struiken.
Route:
Loop een klein stukje door tot je het bos uit bent en je de grafheuvels aan je rechter hand ziet liggen.
Grafheuvel
Op het Landgoed Warnsborn liggen meerdere grafheuvels. Soms liggen ze in groepen, soms als een enkele. Ze zijn uit de bronstijd. Echte schatten als gouden of bronzen voorwerpen liggen er niet in. Een deel van de grafheuvels is omstreeks 1930 onderzocht. Voor meer informatie verwijzen we naar het Gelders Archief.
Route:
Loop tot ongeveer halverwege de heuvel een paadje van rechts van de heide komt.
Paadjes door de heide
Tegenwoordig mag je als wandelaar je alleen bevinden op de aangegeven paden en paadjes.
Aan het begin van de route word je hier op gewezen. Je mag niet meer zomaar door de heide struinen en zeker niet kijken waar dit smalle paadje heen gaat.
Wie maakt er dan gebruik van dit paadje in de hei?
Volgens mij is het een wildpaadje, dat al vrij lang en door zeer veel beesten (konijnen en reeën) in gebruik is. Zo blijft het open.
Route:
Loop verder tot je iets voorbij het dal een hek van de afrastering tegen komt.
Schapenraster
Zo kunnen de schapen van de Westerheide ook af en toe grazen op de heide van Warnsborn. De schapen zorgen ervoor dat hier geen berken- en dennenboompjes groeien gekiemd uit de vele zaden, die in de bodem aanwezig zijn. De schapen knabbelen aan de kleine boompjes en zo blijft het heideveld een open veld. Anders verandert zo'n heideveld in enkele jaren tijd in een dicht berken- dennenbos.
Route:
Ga met je rug richting het houten hek staan en neem het paadje dat links richting de grafheuvel loopt.
Neem het paadje dat links langs de grafheuvel loopt en loop door tot je de grafheuvel goed kunt zien.
Meelworstenberg
Overal hier aan de zuidelijke Veluwe rand vind je grafheuvels. Zo ook deze hier op de rand van de heide deze grafheuvel, Meelworstenberg, de hoogste grafheuvel van de hele Veluwe.
De Meelworstenberg dankt haar naam aan de archeologische medewerkers uit het begin van de 20e eeuw. Zij aten tijdens hun lunchpauze brood met worst, die bestrooid was met meel.
Volgens mijn informatie is meelworst een hartige beleg van zogenaamd aangelengd vlees: veel roggenmeel, boekweit, uitgebakken spekblokjes en wat kruiden, gekookt en vaak als armeluis broodbeleg gebruikt.
Met dank aan de site: www.arneym.nl/
Route:
Loop verder over het paadje en steek de open vlakte over tot halverwege.
Begrazing met schapen
De schaapskudde uit de Schaapskooi op de Westerheide houdt ook de heide en de graslanden hier op landgoed Warnsborn kort. Zo af en toe kun je de kudde hier op het grasland of verderop op de heide tegenkomen. Aan de plukjes wol aan de lagere takken kun je zien of ze er recent geweest zijn. De vele vogeltjes uit de nestkasten zin in het voorjaar blij met de vele plukjes wol als nestmateriaal.
Route:
Ga door het klaphekje heen en loop door tot je op een parkeerplaats langs de Harderwijkerweg staat.
