De wandelroute komt langs de tweede vijverpartij van Landgoed Mariëndaal, ook aangelegd in romantische stijl met veel statige weerspiegelingen in de vijver afgewisseld met wild kolkend water over imposante rotspartijen. De wandelroute komt langs Landhuis Mariëndaal. Het landgoed is ooit gesticht als klooster. Het huis is van later datum en sinds 1939 bezit van het Geldersch Landschap. Landgoed Mariëndaal is voorzien van een vijver uitgevoerd met een aantal romantische rots elementen. De route loopt langs deze vijver, waar nog steeds veel mensen even rust houden en genieten. Om de waterpartijen van het Landgoed Mariëndaal te voeden is een natuurlijke beek gebruikt. De wandelroute komt langs de sprengkop (bron). De wandelroute loopt door de Groene Bedstede, een berceau, die elk jaargetijde iets anders te bieden heeft en er weer anders uitziet. Landgoed Boschveld kent aan de Noordzijde een aantal land en tuinbouw percelen afgewisseld met een statige beukenlaan.
Om bij de parkeerplaats te komen, passeer je het toegangshek van Landgoed Mariëndaal. De toegang is aangegeven met twee witte zuilen, met de naam van het landgoed. Een statige oprijlaan van beuken leidt de bezoeker, per koets, auto of gewoon lopend naar Huize Mariëndaal.
Route:
Neem vanaf de kruising in de beukenlaan het paadje dat naar het bruggetje over de waterval loopt.
Loop door tot je op het bruggetje over de waterval staat.
Watervallen en vijvers Mariëndaal
Net als op de andere landgoederen in de omgeving van Oosterbeek en Arnhem zijn ook de beken op Landgoed Mariëndaal gebruikt om watervallen en vijverpartijen aan te leggen. Deze waterpartijen zijn uitgevoerd in Romantische stijl. Dit is te zien aan het gebruik van grote natuurstenen om ornamenten, kades en watervallen te maken. Landschapsarchitecten gebruikten plaatselijk gevonden stenen, die hier zijn gekomen door de ijstijden.
Route:
Vervolg het kleine paadje langs de vijver, sla op de T-splitsing links af en loop verder langs de vijver tot je op een bruggetje over de beek bent.
Vijver van Mariëndaal
Vanaf deze plek heb je een prachtig uitzicht over de onderste vijver in de Klingelbeek of Slijpbeek van Landgoed Mariëndaal. Bij helder zonnig weer zijn de stille weerspiegeling van de bomen aan de waterkant, die paar snaterende eendjes, die de middagrust voor korte tijd weten te verstoren en de schaatsenrijders, die over het water glijden, de ingrediënten bij uitstek voor heerlijk dagdroom.
Route:
Loop verder langs de rand van de vijver en neem op de kruising de weg door het tunneltje en loop door tot op de kruising van asfaltwegen aan de andere kant van het tunneltje.
Tunneltje Rijnspoorweg
In 1845 werd de Rijnspoorweg van Utrecht naar Arnhem aangelegd als onderdeel van het traject Amsterdam Elten/Duitsland. Hiervoor was veel civiel werk nodig, zoals het dijklichaam waarop de spoorweg het dal bij Mariëndaal overspant. Over de wegen werden tunnels gebouwd van baksteen. Hier is één van de weinige originele tunneltjes van de Rijnspoorweg te vinden. De andere originele tunneltjes zijn te vinden aan de Driepoortenstraat in Arnhem en het kleine tunneltje bij Wolfheze.
Route:
Neem vanaf het kruispunt voor het tunneltje de weg in noordelijke richting. (Dit is de weg met het tunneltje in de rug.)
Loop door tot je rechts een bruggetje over de beek ziet en links een landhuis.
Landhuis Mariëndaal
In het Huis van Landgoed Mariëndaal is tegenwoordig het Rijksinstituut voor gewas- en bodemonderzoek in gevestigd.
Mariëndaal maakt deel uit van het Landgoed Mariënborn in bezit is van Gelders landschap en Geldersche kastelen.
De Klingelbeek of Slijpbeek heeft het dal door erosie uit de Arnhemse stuwwal geslepen. In het hoger gelegen deel stelde Wijnand van Arnhem grond ter beschikking, waarop in 1392 het Augustijnenklooster Domus Fontis Beatae Mariae werd gesticht. In de volksmond heette dit klooster eerst Mariënborn en later Mariëndaal.
In 1580, tijdens de Reformatie, werd dit klooster opgeheven om tussen 1587 en 1607 te worden gesloopt. De stenen werden hergebruikt.
Route:
Neem het bruggetje over de beek en loop door tot op de kruising voor de barokke tuin aan de overkant.
Barokke tuin Landgoed Mariëndaal
Van de barokke tuin van Landgoed Mariëndaal is slechts weinig nog in onderhoud. De tuin om het huis en op de tegenover gelegen helling worden onderhouden. Van de oorspronkelijke lanen en vijvers als ook van de loop van de paden zijn slechts de restanten van het eens zo weelderig aangelegde park overgebleven. Kenmerkend is dat parken van de landgoederen aan de Veluwezoom altijd voor publiek geopend waren. De wandelaar mocht er volop van genieten.
Route:
Neem vanaf de kruising het pad dat rechts langs de beek loopt.
Loop door tot je links een vijver in de beek ziet.
Romantische vijver
Romantische vijvers kenmerken het Landgoed Mariëndaal. Deze vijver is omgeven door rotspartijen van robuuste natuursteen. Op deze plek stond vroeger een molen in de Klingelbeek of Slijpbeek. Het verval van het water werd gebruikt als groene energie om het molenrad aan te drijven. Eigenaren van landgoederen zorgden zo voor het inkomen en eigen onderhoud. Er zijn geen restanten aanwezig van deze molen.
Route:
Loop verder langs de beek.
Sla links af bij het bruggetje en loop eroverheen tot op de splitsing met het pad langs de beek.
Bruggetje Landgoed Mariëndaal
In het park om het huis (was en) is het leuk wandelen langs de vele slingerpaadjes in het bos. Bruggetjes als deze zorgen ervoor dat je met droge voeten naar de andere kant van de beek komt. Deze tuin van Landgoed Mariëndaal is aangelegd in de Engelse Landschapsstijl, kenmerkend voor deze streek in de 19e eeuw.
Route:
Neem vanaf de splitsing bij het bruggetje het pad in noordelijke richting langs de beek.
Loop door tot je de sprengkop van de beek kan zien.
Sprengkop Beek Mariëndaal
Sprengkoppen zijn het kleine begin van de waterstromen, die de waterpartijen in dit beekdal vullen en in stand houden. Het lijkt weinig water wat hier tevoorschijn komt, toch wordt met dit water de verdamping van de vijvers weer helemaal aangevuld. De vijverspiegels blijven redelijk op peil.
Route:
Steek het pad over en loop naar de ingang van de berceau.
Zuidzijde berceau
Hier aan de zuidzijde van de berceau zie je pas hoe groot en oud deze berceau al is. De bomen worden elk jaar gesnoeid om deze vorm te behouden.
Is het niet spannend erdoor te lopen?
Route:
Neem vanaf de ingang van de berceau het pad door de berceau omhoog en loop door tot bij het bankje bij de splitsing in de berceau.
Splitsing in de berceau
Een splitsing in een berceau, hier met bankje en een gesnoeide linde, is niet zo gebruikelijk. Meestal heeft een berceau of loofgang een tunnelvorm. Het is een beroemd bankje voor vele stelletjes in Arnhem. Ben je er voor de natuur dan kun je genieten van de vele vogeltjes, die tussen de dichte kronkelende takken van deze beuken broeden. Het winterkoninkje, de mus en de fitis zijn hier vaste gasten.
Soms gaat er een aantal bomen dood en moeten ze worden vervangen. Als je goed kijkt zie je dat de bomen schuin zijn geplant en de toppen met ijzerdraad bij elkaar gebonden om een gesloten poort te krijgen.
Route:
Neem vanaf de splitsing in de berceau het pad dat door de berceau omhoog de heuvel op loopt.
Loop door tot bij het bankje op het hoogste punt van de berceau.
Bankje in de Groene Bedstee
Vanaf het bankje in de Groene Bedstee heb je een mooi uitzicht over de laan met z'n kronkelbomen. Je kunt er even uitrusten na de steile klim.
De Groene Bedstee is de berceau of loofgang op Landgoed Mariëndaal. Deze tunnel van bomen ziet er ieder jaargetijde anders uit. Daarom wordt hij druk bezocht door wandelaars.
Dames van goede stand liepen graag onder het dichte gesloten bladerdek op zomerse dagen. Zo behielden ze hun blanke huidskleur, een teken van welstand. Immers bruin van de zon en de buitenlucht werden de arbeiders op het land.
Route:
Loop verder door de berceau naar beneden tot je op een bospad uitkomt.
Hoeve Loobergen
Hoeve Loobergen (ca. 1858), functioneert nu nog als agrarisch bedrijf en is als zodanig onderdeel van het Landgoed Mariëndaal.
Heb je bijzondere koeien gezien in het weiland? Het zijn vleeskoeien, de zogenaamde dikbil-koeien. In juni is het de moeite waard eens vanaf de weg te kijken, hoe de boer het gras maait en hooit op deze Arnhemse weiden.
Komende vanaf de berceau, "De Groene Bedstee", uit 1865 zie je voor je de Hoeve Loobergen op de hoogte liggen, een bijna buitenlands gezicht.
Let eens op de prachtige oude leilinden voor het huis om de kamers koel te houden in de zomer.
Route:
Neem vanaf de berceau het pad dat in westelijke richting steil naar beneden loopt.
Loop door tot de volgende kruising.
Linde Landgoed Mariëndaal
Van de oude linde op het Landgoed Mariëndaal voor Boerderij Loobergen wordt een bijzonder verhaal verteld. De linde staat symbool voor de liefde.
Linden dragen bloemen die heerlijke blanke honing geven en het blad heeft een hartvorm. Geliefden gaven elkaar vaak het jawoord onder een lindeboom.
Volgens de verhalen zou deze lindeboom voor veel Arnhemse jongelui deze functie hebben gehad.
Route:
Loop het pad in noordelijke richting omhoog. (Dit is met de linde aan je rechter hand.)
Loop door tot je bovenaan op een T-splitsing bij de Stenen Tafel uitkomt.
Stenen Tafel Landgoed Mariëndaal
Dit picknickbankje op de kruising van de Tafelweg en de Middenlaan naar de Groene Bedstee is wel heel bijzonder. Het is de grafsteen afkomstig van het oude Augustijnenklooster van Mariëndaal, behorende bij Congregatie van Windesheim. Het klooster werd gesticht in 1392.
Deze grafzerk is een van drie grafzerken, die er nog zijn na de sloop van het klooster in 1586-1587. (website: www.arneym.nl voor meer informatie)
Route:
Neem vanaf de stenen tafel het pad in westelijke richting (dit is met de boerderij in de rug).
Loop door tot op de T-splitsing.
Uitzicht Landgoed Mariëndaal
Het uitzicht vanaf de parkeerplaats Landgoed Mariëndaal geeft een beeld van het glooiende landschap van bossen, lanen en open ruimte van dit landgoed.
Het gebied is gewild bij hardlopers, trimmers, wandelaars en mountainbikers.
Voor een rondwandeling hier is wel enige conditie nodig.
Route:
Loop vanaf de T-splitsing in noordelijke richting (richting de asfaltweg).
Steek de asfaltweg (Schelmseweg) over en volg het pad door de beukenlaan tot op de eerste kruising in de bosrand.
Landgoed Lichtenbeek
De grens tussen Landgoed Boschveld en Landgoed Lichtenbeek is niet herkenbaar aan een ander beheer. De beide landgoederen hebben min of meer hetzelfde karakter.
Route:
Neem vanaf de kruising het pad in zuidelijke richting.
Loop door tot het pad naar rechts knikt en je een huisje in het bos ziet staan.
Klein huis in het bos
In het bos van Landgoed Boschveld staat verscholen achter de hoge rododendrons dit huisje. Het is gebouwd als de theekoepel van Huize Mariëndaal en als zodanig altijd bewaard gebleven. Je kunt het huren als vakantiehuis voor 2-3 personen bij de Stichting Erfgoed. Voor een paar dagen kan je je in de rol van grootgrondbezitter verplaatsen en genieten van je landgoed en van dat van de buren.
Route:
Volg vanaf het huisje het half verharde pad het bos in.
Loop door tot je op een veelsprong staat.
Douglas en lariks bos
Als je voortdurend met je neus over de grond loopt, zie je vast wel de verschillen in de kegels op de grond: de vruchten van naaldbomen.
Hier op Landgoed Boschveld is een gemengd bos van de twee soorten: Douglas en Lariks. De Douglas kegels zijn langwerpig en hebben gespleten tongetjes in de kegel. Bij de Lariks, die zijn naalden laat vallen in de herfst, zie op de takken groepen kleine kegeltjes. Afhankelijk van de plaats op de tak, verschillen de kegeltjes in grootte. Hoe meer voedsel ze krijgen, hoe groter ze zijn.
Route:
Neem vanaf de veelsprong het pad dat in zuidwestelijke richting het bos inloopt. (Het pad is te herkennen aan de lichtblauwe paaltjes die erlangs staan.)
Loop door tot je op een kruising aan het begin van een beukenlaan komt.
Beukenlaan Landgoed Boschveld
De Landgoederen op het noordelijke deel van de stuwwal van de Veluwe kenmerken zich door hoog opgaande beukenbomen, die als lanen perceelgrenzen markeren. Deze beukenlanen met indrukwekkende hoge bomen zijn kenmerkend voor dit agrarisch landgoed landschap.
Route:
Neem het pad door de beukenlaan in zuidelijke richting.
Op de kruising 15 meter voor het hek naar links.
Loop rechtdoor door tot je op het fietspad van de Schelmseweg staat, sla hier rechts af en loop nog een klein stukje verder tot je een vrij uitzicht hebt op de berceau aan de overkant van het dal.
Weet iemand waarom deze berceau in de volksmond de Groene Bedstee heet?
Of zou het komen omdat je er aan het oog onttrokken met jouw grote liefde ongestoord en ongezien kunt wandelen en zoenen?
Route:
Blijf het fietspad langs de Schelmseweg volgen tot je aan je rechter hand een huis ziet staan.
Zomerhuis Landgoed Mariëndaal
Het zomerhuis en de theekoepel liggen ten westen van de Schelmseweg, binnen het huidige landgoed Boschveld. In de periode 1870-1936 vormden Mariëndaal en Boschveld één bezit. Gebruikelijk was elders op het landgoed extra huizen en theekoepels te bouwen, zodat bewoners met bezoekers van de schoonheid en de rijkdom van vee en gewassen van hun landgoed konden genieten.
Route:
Neem het pad dat tegenover het huis, achter het witte hek, naar beneden het dal in loopt.
Loop door tot je op een driehoekje van paden staat.
Grenspalen Mariëndaal
Als gemeente bestuur van Arnhem moest je je eigen grondgebied wel markeren, toen er nog geen goede betrouwbaar systeem was om dat vast te leggen. Ook de Heren van Kasteel Doorwerth en het bestuur van de gemeente Ede hadden ook behoefte aan duidelijkheid. Nu regelt het Kadaster de grensbeschrijving. Toen werden er na wederzijds goedvinden deze grenspalen geplaatst. Ze zijn zo oud dat ze elk een eigen naam hebben (zie Gelders Archief).
Route:
Loop een stukje omhoog naar de andere kant van het driehoekje van bospaden, waar twee grenspalen staan.
Uitzicht op de Groene Bedstee
Uitzicht op de Groene Bedstee van Landgoed Mariëndaal. Naast praktisch nut moest een landgoed er leuk uitzien. Dat is hier gelukt met het doorzicht op de Groene Bedstee.
Route:
Neem vanaf het driehoekje van bospaden een klein paadje naar rechts dat langs de picknickplaats naar beneden loopt.
Loop door tot je de picknickplaats goed kunt overzien.
Picknickplaats Mariëndaal
Wil je eens een afwisselende wandeling maken, en na afloop met je vrienden/familie gezellig wat eten en nagenieten, dan is deze picknickplaats Mariëndaal zeer geschikt.
Route:
Volg het paadje verder langs de picknickplaats naar beneden tot vlak na de picknickplaats, rechts van het pad de ijskelder ziet liggen.
IJskelder Landgoed Mariëndaal
IJskelder Landgoed Mariëndaal.
Verstopt in een hoekje van de parkeerplaats naast het pad ligt de voormalige ijskelder van het Landhuis Mariëndaal. Bij de restauratie van het park is deze ijskelder weer zichtbaar gemaakt.
Een ijskelder werd inderdaad gebruikt om er ijs uit de vijvers in op te slaan, zodat je 's zomers je gasten kon verrassen met een gekoeld drankje of eigengemaakt ijs.
Tegenwoordig is de kelder in gebruik als winter verblijf voor vleermuizen. Daarom zit er een spleet in de toegangsdeur.
Route:
Volg het paadje verder naar beneden tot je uitkomt bij het witte hek bij de parkeerplaats.
Startpunt Mariëndaal
Nog voorbij Huize Mariëndaal ligt er aan deze doodlopende weg een groot parkeerterrein, wat zeer geschikt is om van daaruit te wandelen over het Landgoed Mariëndaal. Hoogteverschillen zijn behoorlijk groot, dus wandelen vraagt wel enige inspanning. De uitzichten zijn erg mooi.
Route:
Loop vanaf het witte hek de parkeerplaats op.
Neem het paadje dat in de hoek van de parkeerplaats omhoog gaat naar een laan met beuken.
Loop door tot je links een tuinmuur met een uitbouw erin ziet.
Ommuurde tuin Landgoed Mariëndaal
Je kijkt hier tegen de ommuurde tuin van Landgoed Mariëndaal aan. Het was gebruikelijk dat het park om het hoofdhuis omgeven was door een muur. Ook is van hieruit te zien dat de orangerie, die gedeeltelijk voor de tuinmuur staat, nog geheel in tact is.
Route:
Loop door tot je op een T-splitsing komt. Sla hier links af.
Volg de beukenlaan en loop door tot vlak voor een Y-splitsing met een pad naar rechts.
Tuin Huize Mariëndaal
Je kijkt hier uit over de achtertuin van Huize Mariëndaal. Van de oorspronkelijke tuin zijn slechts een paar grote oude bomen over. Het onderhoud van een tuin met Rozenperken en geschoren Buxushagen afgewisseld met schelpenpaadjes is erg kostbaar.
Alleen de orangerie tegen de zuidmuur is nog aanwezig.
In een orangerie borg men 's winters de Citrusbomen vorstvrij op, in de zomer gebruikte men het als tuinhuis.
Route:
Blijf de beukenlaan volgen op de Y-splitsing naar rechts.
Instituut Bodem- en Gewasonderzoek
Aan de achterzijde van het huis heeft het Nederlands Instituut voor Bodem- en Gewasonderzoek zich in de afgelopen jaren in de tuin in de stuwwal ingegraven. Een aantal oude bijzondere bomen is bij de nieuwbouw van de laboratoriumruimtes gelukkig ontzien.
Heb je een vraag over bodemkwaliteit of wil je een advies over de hoeveelheid bemesting die nodig is op je grond dan kun je hier terecht voor analyse en advies.
Route:
Loop een klein stukje de beukenlaan parallel aan het hek van de tuin van het landhuis in.
Mammoetboom
De Mammoetboom of Reuzensequoia (Sequoiadendron giganteum) behoort tot de Cipresfamilie (Cupressaceae).
De eigenaar van dit landgoed liet begin 1900 deze Sequoiadendron in zijn park op Landgoed Mariëndaal planten. Het was mode bijzondere bomen te hebben. Daarnaast was het kostbaar en gaf de eigenaar een zekere status.
Route:
Steek de asfaltweg (Schelmseweg) over en loop een klein stukje naar rechts tot je bij een klinkerweg (Loopbergenseweg) komt die het bos inloopt.
Volg het klinkerpad het bos in tot je op een kruising (vijfsprong) uitkomt.
Landerijen Landgoed Boschveld
De percelen, die behoren tot het Landgoed Boschveld zijn gekenmerkt door het feit dat deze landerijen nog steeds begrensd zijn door lanen met hoge oude beukenbomen.
Daardoor is het hier in alle seizoenen prettig wandelen. De wegen worden gebruikt door de boeren om hun land te bereiken. Koeien en paarden in de wei vinden op warme zomerdagen, koele schaduw onder deze prachtige oude laanbomen.
Route:
Neem vanaf de kruising met het fietspad de weg die in noordelijke richting over de spoorburg loopt.
Na de spoorbrug links afslaan voor het bankje langs het bos in.
Op de Y-splitsing rechts aanhouden.
Loop door tot op de volgende kruising.
Schelmseweg Oosterbeek
Hier bij de spoorbrug over de treinverbinding van Arnhem - Utrecht, die hier diep ingegraven is in de stuwwal, ligt een knooppunt van verschillende wandelroutes.
Aan de oostzijde eindigt hier Landgoed Mariëndaal tegen een strook met hoogspanningsmasten, waar later mogelijk de West-tangent, een rondweg om Arnhem kan worden aangelegd.
Route:
Loop vanaf de Schelmseweg evenwijdig aan het spoor naar beneden.
Sla bij de rand van de groenstrook rechts af en loop door tot bij het trappetje.
Uitzicht over Mariëndaal
Vanaf de bankjes van Hotel Dreyeroord met de rododendrons heb je nabij het viaduct over de spoorlijn een prachtig uitzicht over de glooiende akkers nabij Landgoed Mariëndaal. Het aardige is dat er tussen de percelen enkele doorgaande zandpaden tussen de akkers doorlopen, waar je als wandelaar ook gebruik van kunt maken. Zo kun je je voorstellen hoe vroeger reizigers en toeristen omstreeks 1900 hier het landschap beleefden. De schilders van de Oosterbeekse schilders School hebben deze sfeer in hun vele werken vastgelegd. Enkele schrijvers, zoals Jacob van Lennep hebben hun belevenissen in verhalen en boeken beschreven.
Route:
Loop et trapje naar beneden en loop door tot op de T-splitsing.
Groep vrijstaande bomen
Landgoederen worden gekenmerkt door groepen vrijstaande bomen, die met veel overleg in het landschap worden gepland. Bomen plant je vaak voor meer dan 100 jaar, dus je moet bij het planten wel enig idee hebben hoe deze bomen het beeld zullen bepalen, als ze volledig zijn uitgegroeid. De digitale fotobewerking kan hierbij natuurlijk wel van pas komen bij het maken van een voorstelling hiervan voor de nog onervaren jonge landschapsarchitect.
Route:
Sla links af en volg het pad tussen de akkers door.
Loop tot ongeveer halverwege de akkers.
Uitzicht over de Utrechtseweg
De Utrechtseweg is al lange tijd de verbindingsweg tussen Arnhem en Oosterbeek. Af en toe komt er een trolley voorbij. Deze elektrische bussen zijn uniek voor Arnhem in Nederland.
Route:
Loop verder tot je op een asfaltweg met beukenlaan staat.
Oprijlaan Mariëndaal
Om bij de parkeerplaats te komen, passeer je het toegangshek van Landgoed Mariëndaal. De toegang is aangegeven met twee witte zuilen, met de naam van het landgoed. Een statige oprijlaan van beuken leidt de bezoeker, per koets, auto of gewoon lopend naar Huize Mariëndaal.
