Niet iedereen gaat even voorzichtig om met de oude bomen. Sommige mensen kerven hun naam in de bast van bomen. Hoewel het oude traditie is beschadigd het de boom ernstig. Daarom is het verboden. Landgoed Mariëndaal is voorzien van een vijver uitgevoerd met een aantal romantische rots elementen. De route loopt langs deze vijver, waar nog steeds veel mensen even rust houden en genieten. Landgoed Mariëndaal is voorzien van een zogenaamde barokke as, uitgevoerd als een slingerpaadje dat tegenover het landhuis de heuvel op loopt. Een patroon van beukenlanen komt in het bos van Landgoed Mariëndaal samen bij de zogenaamde Christuskoepel. Bossen worden op Landgoed Mariëndaal afgewisseld met percelen landbouwgrond. Samen met de glooiing en hoogteverschillen levert dit verschillende verrassende gezichten tijdens een wandeling op. Het hoogteverschil in Mariëndaal doet haast buitenlands aan. De top van het voormalige landgoed ligt op 75 meter, de dalen liggen op een hoogte van minder dan 40 meter.
Nog voorbij Huize Mariëndaal ligt er aan deze doodlopende weg een groot parkeerterrein, wat zeer geschikt is om van daaruit te wandelen over het Landgoed Mariëndaal. Hoogteverschillen zijn behoorlijk groot, dus wandelen vraagt wel enige inspanning. De uitzichten zijn erg mooi.
Route:
Neem vanaf de parkeerplaats het pad met het witte hek en sla direct achter het hek rechts af.
Loop door tot ongeveer halverwege het weiland aan je linker hand een beschreven boom staat.
Inscripties op bomen
Of je nu of 50 jaar geleden iets met een scherp mes in de bast van een beuk gekerfd hebt, de littekens blijven altijd zichtbaar. Een hartje in de boom, blijft dus altijd op dezelfde hoogte zitten, ondanks het feit dat de boom in die 50 jaar vele meters in de lengte gegroeid is. Inscripties, die diep ingekerfd worden beschadigen bij beuken de sapstroom van de wortels naar de bladeren en visa versa. De boom herstelt zich wel, de littekens rekken in de breedte uit met het dikker worden van de stam. Maar de sapstroom blijft voor altijd onderbroken.
Daarom mag je nooit in bomen je naam kerven.
Route:
Volg het pad tot op de splitsing voor het bruggetje.
Bruggetje Landgoed Mariëndaal
In het park om het huis (was en) is het leuk wandelen langs de vele slingerpaadjes in het bos. Bruggetjes als deze zorgen ervoor dat je met droge voeten naar de andere kant van de beek komt. Deze tuin van Landgoed Mariëndaal is aangelegd in de Engelse Landschapsstijl, kenmerkend voor deze streek in de 19e eeuw.
Route:
Loop over het bruggetje naar de boskant van het bruggetje.
Sla rechts af en loop langs de beek tot je bij een vijver aankomt.
Romantische vijver
Romantische vijvers kenmerken het Landgoed Mariëndaal. Deze vijver is omgeven door rotspartijen van robuuste natuursteen. Op deze plek stond vroeger een molen in de Klingelbeek of Slijpbeek. Het verval van het water werd gebruikt als groene energie om het molenrad aan te drijven. Eigenaren van landgoederen zorgden zo voor het inkomen en eigen onderhoud. Er zijn geen restanten aanwezig van deze molen.
Route:
Loop verder langs de beek tot je op een kruising met een pad over de beek staat en je links een kronkelpaadje de helling omhoog ziet gaan.
Barokke tuin Landgoed Mariëndaal
Van de barokke tuin van Landgoed Mariëndaal is slechts weinig nog in onderhoud. De tuin om het huis en op de tegenover gelegen helling worden onderhouden. Van de oorspronkelijke lanen en vijvers als ook van de loop van de paden zijn slechts de restanten van het eens zo weelderig aangelegde park overgebleven. Kenmerkend is dat parken van de landgoederen aan de Veluwezoom altijd voor publiek geopend waren. De wandelaar mocht er volop van genieten.
Route:
Neem vanaf de kruising het paadje dat al slingerend omhoog, de heuvel op gaat.
Loop door tot je bovenaan bij een bankje komt.
Barokke as Landgoed Mariëndaal
Vanaf de bovenkant van de Barokke As van Landgoed Mariëndaal kun je Huis Mariëndaal goed zien liggen aan de overzijde van de beek. Deze zichtas is weer vrijgehouden in het bos. Het paadje loop slingerend omhoog door een groene zone met lage vegetatie en kleine bloemen naar het verdwijnpunt van de zichtas bovenop de heuvel. Het pad voert je letterlijk (wat betreft de hoogte in meters)en figuurlijk naar een hoogtepunt (in je beleving van het landschapspark).
Route:
Neem het pad dat achter het bankje over de top van de heuvel loopt.
Loop door tot je aan beide kanten tussen de bomen door naar beneden kan kijken.
Heuvels Mariëndaal
Bij de aanleg van de padenstructuur is er duidelijke gebruik gemaakt van de heuvels van Landgoed Mariëndaal. In die tijd was Mariëndaal een landgoed van betekenis, waar o.a. de burgermeester van Arnhem woonde. Op deze plek kun je zelf zien hoe er door de toenmalige landschapsarchitect werd gespeeld met dit hoogteverschil. Je kunt aan beide kanten naar beneden kijken het dal in. Het pad ligt dus op een mooi plekje. Zo'n ver vrij uitzicht noemen we een zichtas.
Route:
Vervolg je route over het pad tot je bij de Christuskoepel aankomt.
Christus Koepel
In 1938 deed Koningin Wilhelmina een oproep voor 'morele en geestelijke herbewapening'. naar voorbeeld van de Oxford stroming o.l.v. ds. Frank Buchman, als een tegenwicht aan de totalitaire fascistische en communistische ideologieën.
Mevr. P.J.M. de Bruijn van Villa Dreyerheide (Oosterbeek), gaf in 1939 daarom anoniem opdracht aan de Amsterdamse architect Alexander J. Kropholler tot de bouw van deze Neo-romaanse zevenhoekige koepel. Beelden van Mari Andriessen, (van de Dokwerker), zijn de deugden, geloof, hoop, liefde, rechtvaardigheid, sterkte, gematigdheid en voorzichtigheid. Zij omringen het levensgrote Christusbeeld. De spreuk 'Sursum Corda' betekent 'de harten omhoog'.
Ondanks dit ging de oorlog toch door. Een dag na de voltooiing van de kapel, 9 mei 1940, vielen de Duitsers ons land binnen.
Vanwege vandalisme zijn de toegangen nu geheel afgesloten.
Route:
Neem bij de Christuskoepel de beukenlaan in zuidelijke richting (Dit is met de christuskoepel aan je linkerhand).
Loop door tot je vlak voor het spoor op een breed geasfalteerd fietspad staat.
Beukenlanen
Op dit knooppunt is goed te zien dat de bossen van Landgoed Mariëndaal bestaan uit beukenbos met statige beukenlanen tussen de bospercelen.
Als je er zo onder doorloopt, denk je er niet bij na, dat elke 80 tot 100 jaar deze lanen geheel vervangen worden. De hele laan wordt dan in een keer gekapt en het hout wordt verkocht. Er worden weer jonge boompjes geplant. Na 10 jaar lijkt het alweer een beetje op een laan.
Route:
Volg het fietspad een klein eindje in oostelijke richting, dit is richting de open vlakte.
Loop door tot je aan de rand van de open vlakte op een Y-splitsing met een bankje staat.
Uitzicht glooiende landbouwgrond
Vanaf het bankje heb je een prachtig uitzicht over de glooiende landbouwgronden van Landgoed Mariëndaal. Zoals je kunt zien is er veel hoogte verschil. De aanleg van de spoorlijn door dit gebied rond 1845 heeft dus veel graaf en meetwerk gekost. Het was een technische uitdaging in die tijd.
Route:
Sla op de Y-splitsing links af en volg het pad langs de bosrand tot je op een kruising bij Hoeve Klein Mariëndaal uitkomt.
Hoeve Klein Mariëndaal
In hoeve Klein Mariëndaal, een voormalige boerderij op het landgoed Mariëndaal is tegenwoordig een theeschenkerij gevestigd. Je kunt binnen in de verbouwde stal of buiten op het terras genieten van een versnapering. Vanaf dit punt kun je ook goed zien hoe mooi de hoeve in het dal tussen de heuvels van dit landschap verscholen ligt.
Route:
Neem vanaf het kruispunt bij Hoeve Klein Mariëndaal het pad in noordelijke richting. (Dit is heuvel op.)
Loop door tot een splitsing met een beukenlaan van links.
Beukenlaan richting de Christuskoepel
Een brede monumentale beukenlaan ligt er richting de zogenaamde "Christuskoepel". Het is een anoniem geschenk aan Geldersch Landschap, de organisatie die dit gebied al sinds 1936 in bezit heeft.
Deze neoromaanse zevenhoekige kapel boven op de heuvel van Amsterdamse architect Alexander J. Kropholler is het bekijken waard. In de nissen van de kapel staan beelden van de bekende kunstenaar Mari Andriessen, bekend van de Dokwerker.
Route:
Neem vanaf de kruising het pad in noordelijke richting. (Dit is met de landbouwgrond rechts van het pad en het bos links.)
Loop door tot je op een kruispunt komt met een picknickbank, links in het bos.
Picknickbank landgoed Mariëndaal
Overal op het Landgoed Mariëndaal vindt je picknickbankjes. Vroeger was het heel gebruikelijk dat je op de fiets met je kinderen achterop vanuit Arnhem hier op een zondag neerstreek.
De kinderen speelden in het bos verstoppertje of Rover en reiziger, en jij zat op een deken met je vrouw in het zonnetje. De gesmeerde boterhammen met ei en kaas in een opvouwbaar doosje of in Boterhampapier verpakt en de ranja die je van huis had meegebracht, kon je op zo'n bankje als dit opeten. Niks broodjes gezond, of speelgoed voor de kinderen.
Route:
Neem het pad in noordelijke richting. (Dit is met het bos links van het pad en rechts landbouwgrond.)
Loop door tot er van links een pad uit het dal komt.
Knooppunt Park Groot Klimmendaal
Dit knooppunt houdt al rekening houdt met de aansluiting van de route vanaf station Arnhem. Deze toekomstige wandelroute zal een groot aantal Arnhemse landgoederen en Parken met elkaar verbinden.
Route:
Neem het pad in noordelijke richting. (Dit is met het links en rechts van het pad landbouwgrond.)
Loop door tot het pad door een kloof loopt en de boomwortels vrij liggen.
Boomwortels
Hier op het talud kun je zien hoeveel wortels er nodig zijn om een boom van deze diameter vast te zetten in de grond. In de loop van de tijd is het zand tussen de wortels deels weggespoeld, waardoor ze vrij kwamen te liggen. Met de wortels die in de grond zitten houdt de boom het overige zand op zijn plaats.
De woestheid en natuurlijkheid van de wild kronkelende wortels werd in de Romantiek gewaardeerd. Soms werden bomen door landschapsarchitecten op heuveltjes of rotspartijen geplant om een soortgelijk schouwspel als je hier ziet te creëren.
Route:
Loop door tot er aan het einde van de landbouwgrond van links een pad met beukenlaan uit het dal komt.
Knooppunt Hoogenkamp
Nieuw Knooppunt.
Route:
Neem het pad in Noordelijke richting. (Dit is richting de grote weg.)
Loop door tot je links van het pad een weiland met een boerderij erin ziet liggen.
Uitzicht op boerderij
Een wandeling door het glooiende landschap van landgoed Mariëndaal biedt vele fraaie uitzichten, zoals het uitzicht dat je vanaf hier hebt over de velden en de daken van boerderij Loobergen. Vanwege het hoogteverschil doet het uitzicht enigszins buitenlands aan.
Route:
Loop verder en volg het pad met de bocht mee naar links.
Loop door tot op de splitsing met een weg naar rechts.
Knooppunt Schelmse weg
Met een wandeling over het landgoed Mariëndaal krijg je een goede indruk van de agrarische activiteiten in dit gebied, die met de opbrengst ervan een deel van de kosten van het landgoed kunnen dekken.
Route:
Neem het pad in westelijke richting. (Dit is met het dal aan je linkerhand en de bosstrook rechts.)
Loop door tot je links van het pad een aantal boeren schuren ziet liggen.
Kapschuren
Voor het opbergen van alle landbouwmachines is bij een boerderij vaak een kapschuur te vinden. Hier zie je de kapschuren van boerderij Loobergen. De ene met een houten skelet, de andere met een stalen. De schuur met het houten skelet is de oudste. Met de uitbreiding van de hoeveelheid landbouwmachines is er een tweede schuur bijgebouwd.
Route:
Loop een stukje verder door de beukenlaan en kijk achterom.
Beukenlaan landgoed Mariëndaal
Op landgoed Mariëndaal zijn verschillende beukenlanen te vinden. In de zomer kun je er in de koelte onder wandelen, terwijl de bladeren een spel van schaduw en lichtplekjes op de grond werpen. Dit spel van licht en donker fascineerde de impressionisten zo ook de schilders van de Oosterbeekse school.
De weg door deze beukenlaan is geasfalteerd, zodat mensen met een beperking in hun rolstoel ook van dit schouwspel en de omgeving van landgoed Mariëndaal kunnen genieten. Vanaf het Dorp kunnen ze helemaal naar het uitzichtpunt over de Groene Bedstee toe.
Route:
Loop door tot je na de boerderij op een splitsing met een pad vanuit het dal staat. De stenen tafel is rechts van het pad.
Stenen Tafel Landgoed Mariëndaal
Dit picknickbankje op de kruising van de Tafelweg en de Middenlaan naar de Groene Bedstee is wel heel bijzonder. Het is de grafsteen afkomstig van het oude Augustijnenklooster van Mariëndaal, behorende bij Congregatie van Windesheim. Het klooster werd gesticht in 1392.
Deze grafzerk is een van drie grafzerken, die er nog zijn na de sloop van het klooster in 1586-1587. (website: www.arneym.nl voor meer informatie)
Route:
Neem vanaf de Stenen tafel het pad de in zuidelijke richting de helling af.
Loop het pad naar beneden het dal in tot je op een splitsing uitkomt.
Linde Landgoed Mariëndaal
Van de oude linde op het Landgoed Mariëndaal voor Boerderij Loobergen wordt een bijzonder verhaal verteld. De linde staat symbool voor de liefde.
Linden dragen bloemen die heerlijke blanke honing geven en het blad heeft een hartvorm. Geliefden gaven elkaar vaak het jawoord onder een lindeboom.
Volgens de verhalen zou deze lindeboom voor veel Arnhemse jongelui deze functie hebben gehad.
Route:
Neem het pad dat in oostelijke richting de heuvel op loopt. (Dit is met het bos aan je rechter hand en een weiland aan je linker hand.)
Loop door tot je bij de splitsing met het pad naar de berceau bent.
Hoeve Loobergen
Hoeve Loobergen (ca. 1858), functioneert nu nog als agrarisch bedrijf en is als zodanig onderdeel van het Landgoed Mariëndaal.
Heb je bijzondere koeien gezien in het weiland? Het zijn vleeskoeien, de zogenaamde dikbil-koeien. In juni is het de moeite waard eens vanaf de weg te kijken, hoe de boer het gras maait en hooit op deze Arnhemse weiden.
Komende vanaf de berceau, "De Groene Bedstee", uit 1865 zie je voor je de Hoeve Loobergen op de hoogte liggen, een bijna buitenlands gezicht.
Let eens op de prachtige oude leilinden voor het huis om de kamers koel te houden in de zomer.
Route:
Volg vanaf de splitsing het pad door de berceau.
Loop door tot bij het bankje in de berceau boven aan op de heuvel.
Bankje in de Groene Bedstee
Vanaf het bankje in de Groene Bedstee heb je een mooi uitzicht over de laan met z'n kronkelbomen. Je kunt er even uitrusten na de steile klim.
De Groene Bedstee is de berceau of loofgang op Landgoed Mariëndaal. Deze tunnel van bomen ziet er ieder jaargetijde anders uit. Daarom wordt hij druk bezocht door wandelaars.
Dames van goede stand liepen graag onder het dichte gesloten bladerdek op zomerse dagen. Zo behielden ze hun blanke huidskleur, een teken van welstand. Immers bruin van de zon en de buitenlucht werden de arbeiders op het land.
Route:
Vervolg je route door de berceau de heuvel af.
Loop door tot bij de splitsing van de berceau.
Splitsing in de berceau
Een splitsing in een berceau, hier met bankje en een gesnoeide linde, is niet zo gebruikelijk. Meestal heeft een berceau of loofgang een tunnelvorm. Het is een beroemd bankje voor vele stelletjes in Arnhem. Ben je er voor de natuur dan kun je genieten van de vele vogeltjes, die tussen de dichte kronkelende takken van deze beuken broeden. Het winterkoninkje, de mus en de fitis zijn hier vaste gasten.
Soms gaat er een aantal bomen dood en moeten ze worden vervangen. Als je goed kijkt zie je dat de bomen schuin zijn geplant en de toppen met ijzerdraad bij elkaar gebonden om een gesloten poort te krijgen.
Route:
Neem vanaf splitsing het pad tegenover het bankje met het korte stukje berceau.
Loop door tot op de splitsing net buiten de Berceau.
Groene Bedstee
De Groene Bedstee is een begrip in Arnhem. In het weekend bezoeken veel wandelaars deze meer dan 150 jaar oude folly, die hoorde bij de tuin van Landgoed Mariëndaal. Ook de NS wandeling vanuit Arnhem komt hier voorbij. De klim de stuwwal op geeft je goed het gevoel dat je het Veluwe massief beklimt. De hoogteverschillen met de Betuwe zijn ongeveer 70 meter.
Route:
Loop vanaf de splitsing naar beneden het dal in tot bij het bankje aan je rechter hand.
Zijaanzicht Groene Bedstee
De "Groene bedstee" is een fraaie berceau van haagbeuk die in 1856 op het park van Landgoed Mariëndaal in Engelse landschapsstijl werd aangelegd. Om een dergelijke kunstmatige bomenrij te ontwikkelen en in stand te houden is zeer veel onderhoud en vakmanschap vereist. Goed te zien is dat de Groene Bedstee jaarlijks minimaal eenmaal in model geschoren wordt.
Zou dit niet gebeuren dan groeien de bomen gewoon uit.
Route:
Loop verder, rechtdoor op de kruising.
Loop door tot je bij het witte hek bij de parkeerplaats aankomt.
Startpunt Mariëndaal
Nog voorbij Huize Mariëndaal ligt er aan deze doodlopende weg een groot parkeerterrein, wat zeer geschikt is om van daaruit te wandelen over het Landgoed Mariëndaal. Hoogteverschillen zijn behoorlijk groot, dus wandelen vraagt wel enige inspanning. De uitzichten zijn erg mooi.
